“урыстычны¤ маршруты ∆аб≥нка¢скага раЄна - Уѕјћя÷№ ¬яЋ≤ ј… ¬ј…ЌџФ

∆аб≥нка Ц ’мелева Ц ƒз¤мен≥чы Ц ѕадлессе Ц ѕал¤ва¤ –эчыца Ц √лыбокае Ц ¬¤рх≥ Ц јрэп≥чы Ц —ц¤панк≥ Ц ƒрамлЄва Ц јгародн≥к≥ Ц ¬¤л≥к≥¤ яка¢чыцы Ц∆аб≥нка Ц Ўчэгл≥к≥ Ц ‘едзькав≥чы Ц ѕ¤тров≥чы Ц –ак≥тн≥ца Ц —тарое —¤ло Ц јз¤ты Ц Ѕусн≥ Ц Ћен≥нск≥ Ц ’адасы.

¬¤л≥ка¤ јйчынна¤ вайна пак≥нула глыбок≥ след у пам¤ц≥ нашага краю. Ѕольшасць помн≥ка¢, што месц¤цца на ∆аб≥нка¢шчыне, Ц Єсць згадка пра гады л≥халецц¤ ≥ славы. “аму шл¤х па гэтаму маршруту будзе павучальным ≥ карысным ¤к дл¤ жыхаро¢, так ≥ дл¤ гасцей раЄна.

®н пачынаецца з горада ∆аб≥нка. “ут можна наведаць гарадск≥¤ мог≥лк≥ па вул≥цы ћ≥ра, дзе месц¤цца маг≥ла ахв¤р фашызму (з астанкам≥ 360 м≥рных жыхаро¢, растрал¤ных карн≥кам≥ ¢ верасн≥ 1942 г.), пахаванн≥ нев¤домага савецкага лЄтчыка, зб≥тага ¢ чэрвен≥ 1941 г., першага начальн≥ка ∆аб≥нка¢скага райаддзела м≥л≥цы≥ ј.ƒ. ƒзм≥трука (1907-1942), польск≥х партызан, ¤к≥¤ заг≥нул≥ ¢ ба≥ 27 кастрычн≥ка 1943 г.

” цэнтры горада, на вул≥цы  ≥рава, таксама знаходз≥цца брацка¤ маг≥ла савецк≥х во≥на¢ ≥ партызан, заг≥ну¢шых у 1941 Ц 1944 гг. ƒалей на шл¤ху турыста¢ па вул≥цы ‘¤д礤 сустрэнецца помн≥к актыв≥ста, змешчаны на месцы расстрэлу ¢ 1942 г. камсамольца¢ вЄсак  арды ≥ ¬¤л≥к≥¤ яка¢чыцы.

” вЄсцы ’мелева паста¢лены помн≥к земл¤кам, ¤к≥¤ не в¤рнул≥с¤ з палЄ¢ ¬¤л≥кай јйчыннай вайны. ј далей, праз ƒз¤мен≥чы, у ¤к≥х знаходз≥цца помн≥к в¤домага савецкага ваеннага дзе¤ча, геро¤ грамадз¤нскай вайны, ураджэнца вЄск≥ ћ.я. √ерманов≥ча (1895-1937), дарога ба¤вой славы рушыць у напрамку ѕадлесс¤. ” в¤сковым скверы дл¤ ¢векавечанн¤ пам¤ц≥ аднав¤ско¢ца¢, месц≥цца помн≥к земл¤кам, што склал≥ свае галовы ¢ час л≥халецц¤.

«атым патрэбна выехаць на шашу ¬ысокае Ц ѕружаны, агл¤дзець брацкую маг≥лу савецк≥х во≥на¢ ≥ партызан, змешчаную л¤ самай па¢днЄвай вЄск≥ ∆аб≥нка¢скага раЄна ѕал¤ва¤ –ачыца.

ƒалейша¤ дарога в¤дзе на √лыбокае, ¬¤рх≥ ≥ јрэп≥чы. ” гэтых вЄсках ста¤ць помн≥к≥ земл¤кам, устал¤ваны¤ ¢ пам¤ць пра глыбока¢ца¢, в¤рхо¢ца¢ ≥ арэп≥чан, заг≥нулых на вайне.

Ќемагчыма таксама абм≥нуць месца жалобы ≥ пам¤ц≥ дл¤ кожнага жыхара раЄна Ц вын≥шчанае, ператворанае карн≥кам≥ ¢ попел ƒрамлЄва. Ќаша¤ Увогнена¤ вЄскаФ 11 верасн¤ 1942 г. падз¤л≥ла лЄс ’атын≥ ≥ 196 ≥ншых беларуск≥х вЄсак. Ќа гэтым месцы смутку, бл≥зу —ц¤панак, знаходз≥цца мемары¤льны комплекс УƒрамлЄваФ.
јдда¢шы дан≥ну паваг≥ н¤в≥нным ахв¤рам, зн≥шчаным у жудасным агн≥, можна збочыць у нак≥рунку јгародн≥ка¢, дзе беражл≥ва захо¢ваецца брацка¤ маг≥ла савецк≥х во≥на¢, пакла¢шых сваЄ жыццЄ дзел¤ змаганн¤ з фашызмам, ≥ праз ¬¤л≥к≥¤ яка¢чыцы, у ¤к≥х Єсць помн≥к земл¤кам, в¤рнуцца зно¢ у ∆аб≥нку.
ƒалейша¤ дарога будзе прал¤гаць па па¢днЄвай частцы ∆аб≥нка¢шчыны. Ќа мог≥лках у вЄсцы Ўчэгл≥к≥ можна наведаць маг≥лу падпольшчыка ≥ партызана ≤.ƒ. ‘≥л≥пука (1908-1944).

ѕасл¤ гэтага падарожны ¢ раЄне вЄск≥ ‘едзькав≥чы патрапл¤е на шашу Ѕрэст Ц ћ≥нск. “ут месц≥цца помн≥к савецкаму во≥ну-вызвал≥целю Ц у гонар аб л≥пеньск≥х падзе¤х 1944 г., кал≥ на нашую з¤млю прыйшло до¢гачаканае вызваленне.
ј маг≥ла ахв¤р фашызму кал¤ ѕ¤тров≥ча¢ зно¢ нагадвае пра жудасную старонку ¬¤л≥кай јйчыннай, кал≥ ¢ верасн≥ 1942 г. карн≥кам≥ был≥ зн≥шчаны¤ звыш 70 ¤¢рэ¤¢.
” –ак≥тн≥цы адразу дзве адзнак≥ ваеннага часу: на па¢ночнай ускра≥не вЄск≥ дл¤ ¢векавечанн¤ пам¤ц≥ 216 во≥на¢-земл¤ко¢ ≥ м≥рных жыхаро¢ насыпаны  урган ѕам¤ц≥, а на м¤сцовых мог≥лках Ц маг≥ла ахв¤р фашызму, дзе пахаваны¤ семТ≥ чырвонаармейца¢, закатаваных у кастрычн≥ку 1942 г.

—тарое —¤ло в¤дома далЄка па-за межам≥ ∆аб≥нка¢шчыны ¤к партызанск≥ край. ћенав≥та ¢ —тарасельск≥м лесе ¢жо на трэц≥ дзень вайны бы¢ утвораны адз≥н з першых у Ѕеларус≥ партызанск≥х атрада¢. јдным са стваральн≥ка¢ ¤го ста¢ ураджэнец вЄск≥ ћ.ћ. „арнак (1911-1943). ” м¤сцовай школе працуе музей, прысвечаны партызанскаму атраду, у цэнтральным скверы месц≥цца маг≥ла геро¤, а ¢ л¤сным урочышчы «аброддзе на партызанск≥х мог≥лках (УЎалашФ) л¤ дуба „арнака знайшл≥ свой апошн≥ ¢пакой 67 партызан.

ѕрац¤г маршруту в¤дзе ¢ јз¤ты ≥ Ѕусн≥, дзе зберагаюцца маг≥лы ахв¤р фашызму, расстрал¤ных у 1942 ≥ 1944 гг. јбодва пахаванн≥ знаходз¤цца на в¤сковых мог≥лках.

ѕраз пасЄлак Ћен≥нск≥, у ¤к≥м бл≥зу дарог≥ Ѕрэст Ц ћ≥нск Єсць помн≥к земл¤кам, мы рухаемс¤ шашою да апошн¤й кропк≥ падарожжа. Ѕл≥зу вЄск≥ ’адасы восенню 1942 г. было зн≥шчана ¤¢рэйскае гета, у ¤к≥м закатаваны кал¤ 200 чалавек. Ќа месцы в¤л≥кай маг≥лы ахв¤р фашызму, змешчанай на 44 км шашы, 4 кастрычн≥ка 2004 г. был≥ паста¢лены пам¤тны¤ знак≥.