Trasy turystyczne rejonu Dabińka – Szlak pamięci i miejsc pamiętnych

Rejon Dabińka obejmuje wsie: ∆аб≥нка, ’мелева, ƒз¤мен≥чы, ѕадлессе, ѕал¤ва¤–эчыца, √лыбокае, ¬¤рх≥, јрэп≥чы, —ц¤панк≥, ƒрамлЄва, јгародн≥к≥, ¬¤л≥к≥¤ якa¢чыцы, ∆аб≥нка, Ўчэгл≥к≥, ‘едзькав≥чы, ѕ¤тров≥чы, –ак≥тн≥ца, —тарое —¤ло, јз¤ты, Ѕусн≥, Ћен≥нск≥, ’адасы.

Wielka wojna ojczyźniana pozostawiła głęboki ślad w pamięci naszego regionu. Większość pomników znajdujących się na terenie Dabińka zawiera wzmianki o latach trudnych doświadczeń i chwały. Przejście po tej trasie będzie pouczające i użyteczne zarówno dla mieszkańców, jak i gości rejonu.

Szlak zaczyna się w mieście ∆аб≥нка. Tutaj można odwiedzić miejskie cmentarze przy ulicy ћ≥ра, gdzie znajduje się mogiła ofiar faszyzmu (z pochówkami około 360 cywilów rozstrzelanych przez oddziały karne we wrześniu 1942 r.), pochówek nieznanego radzieckiego lotnika zestrzelonego w czerwcu 1941 r., grób pierwszego szefa rejonowego wydziału milicji ∆аб≥нка ј.ƒ. ƒзм≥трука (1907–1942), a także groby polskich partyzantów, którzy zginęli 27 października 1943 r.

W centrum miasta, przy ulicy  ≥рава, znajduje się również zbiorowa mogiła żołnierzy radzieckich i partyzantów, poległych w latach 1941–1944. Dalej, na trasie turystycznej przy ulicy ‘¤д礤, spotkamy pomnik działacza umieszczony w miejscu rozstrzelania w 1942 r. komsomolców z wsi  арды i ¬¤л≥к≥¤ яка¢чыцы.

We wsi ’мелева wzniesiono pomnik rodakom, którzy nie wrócili z pól wielkiej wojny ojczyźnianej. Dalej, przez ƒз¤мен≥чы, w których znajduje się pomnik znanego radzieckiego działacza wojskowego, bohatera wojny domowej, rodem z wsi ћ.я. √ерманов≥ча (1895–1937). Droga chwały wojennej wiedzie w kierunku ѕадлесс¤. W wojskowym skwerze dla upamiętnienia pamięci rodaków znajduje się pomnik mieszkańcom, którzy złożyli swe życie w latach trudnych.

Następnie należy wyjechać na drogę ¬ысокае – ѕружаны, gdzie warto obejrzeć braterską mogiłę radzieckich żołnierzy i partyzantów, umieszczoną przy najbardziej południowej wsi rejonu Dabińka – ѕал¤ва¤–ачыца.

Dalsza droga prowadzi do √лыбокае, ¬¤рх≥ i јрэп≥чы. W tych wsiach stoją pomniki rodakom, wzniesione ku pamięci mieszkańców √лыбокае, ¬¤рх≥ i јрэп≥чан, poległych na wojnie.

Nie można też pominąć miejsca żałoby i pamięci dla każdego mieszkańca rejonu – zniszczonego, przemienionego w popiół ƒрамлЄва. Wieś Увогнена¤ (11 września 1942 r.) została spacyfikowana wraz z 196 innymi białoruskimi wsiach. Na tym miejscu smutku, niedaleko —ц¤панак, znajduje się kompleks pamięci „ƒрамлЄва”.
Składając hołd niewinnym ofiarom, spalonym żywcem, można zboczyć w kierunku јгародн≥ка, gdzie z szacunkiem przechowywana jest braterska mogiła radzieckich żołnierzy, którzy oddali życie walcząc z faszyzmem, a następnie przez ¬¤л≥к≥¤ яка¢чыцы, gdzie znajduje się pomnik rodakom, powrócić znowu do ∆аб≥нки.
Dalsza droga przebiega przez południową część rejonu Dabińka. Na cmentarzu we wsi Ўчэгл≥к≥ można odwiedzić grób partyzanta i podziemnego działacza І.ƒ. ‘≥л≥пука (1908–1944).

Po tym podróżny przez wieś ‘едзькав≥чы trafi na drogę Брест – ћ≥нск. Tutaj znajduje się pomnik radzieckiemu żołnierzowi–wyzwolicielowi, ku czci wydarzeń lipcowych 1944 r., kiedy na naszą ziemię przyszło wyczekiwane wyzwolenie.
Mogiła ofiar faszyzmu przy wsi ѕ¤тров≥ча znów przypomina o strasznej karcie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, kiedy we wrześniu 1942 r. oddziały karne zniszczyły ponad 70 osób.
W –ак≥тн≥цы są od razu dwie pamiątki wojenne: na północnym skraju wsi usypano kurhan pamięci ku upamiętnieniu 216 żołnierzy–rodaków i cywilów, a na miejscowym cmentarzu znajduje się mogiła ofiar faszyzmu, gdzie pochowanych jest siedmiu czerwonoarmistów torturowanych w październiku 1942 r.

—тарое —¤ло jest znane daleko poza granicami rejonu Dabińka jako kraj partyzantów. ћенав≥та i —тарасельск≥ lasy – już trzeciego dnia wojny powstał tu jeden z pierwszych na Białorusi oddziałów partyzanckich. Jednym z jego twórców był rodowity mieszkaniec wsi ћ.ћ. „арнак (1911–1943). W miejscowej szkole działa muzeum poświęcone oddziałowi partyzanckiemu, na centralnym skwerze znajduje się mogiła bohatera, a w leśnym uroczysku «заброддзе» na partyzanckich mogiłach (UЎалаш) pod dębem „арнака spoczęło 67 partyzantów.

Dalszy odcinek trasy prowadzi przez јз¤ты i Ѕусн≥, gdzie zachowały się mogiły ofiar faszyzmu, rozstrzelanych w latach 1942 i 1944. Oba pochówki znajdują się na wiejskich cmentarzach.

Za osadą Ћен≥нск≥, przy drodze Брест – ћ≥нск znajduje się pomnik rodakom; ruszamy następnie szosą do ostatniego punktu podróży. U podnóża wsi ’адасы jesienią 1942 r. zostało zniszczone getto żydowskie, gdzie zamordowano około 200 osób. Na miejscu wielkiej mogiły ofiar faszyzmu, położonej przy 44. kilometrze szosy, 4 października 2004 r. odsłonięto pamiątkowy znak.