Krótki opis artykułu: wydobycie i obróbka miedzi – etapy, zastosowanie.

Wydobycie i obróbka miedzi

Jeszcze po II wojnie światowej w największych uprzemysłowionych krajach z odpadów uzyskiwano więcej miedzi niż wytapiano jej z rud, a dziś względny udział miedzi wtórnej znacznie wzrósł. Dla współczesnej obróbki i walcowania metali najważniejsze są niektóre szczególne właściwości miedzi: wysoka przewodność elektryczna i cieplna, a także wytrzymałość, ciągliwość oraz dobra odporność na korozję. Właściwości fizyczne miedzi są ściśle związane z jej strukturą krystaliczną. Miedź należy do metali o sieci krystalicznej typu ściennie centrowanego. Topi się w temperaturze 1083 °C.


Około połowy całkowitej rocznej produkcji czystej miedzi metalicznej (o większym lub mniejszym stopniu czystości) przeznacza się na wytwarzanie przewodów, kabli, szyn i innych elementów przewodzących prąd przemysłu elektrotechnicznego. Maksymalna osiągnięta obecnie przewodność miedzi wynosi 60,1 m/Ω·mm2. Oznacza to, że miedziany przewód o przekroju 1 mm2 i długości 60,1 m ma opór elektryczny 1 Ω. Przewody tego samego przekroju ze srebra, aluminium i żelaza mają taki sam opór przy długości odpowiednio 63, 38 i 10 m. Pod względem przewodnictwa elektrycznego miedź ustępuje srebru tylko o 5%, pozostawiając daleko w tyle wszystkie pozostałe metale. Dlatego miedź jest niezastąpiona w elektrotechnice, gdyż energię elektryczną trzeba przesyłać przy możliwie najmniejszych stratach.

Jakiekolwiek domieszki w miedzi, nawet srebro, pogarszają jej przewodność elektryczną, przy czym pogorszenie to jest tym większe, im dalej (w poziomie) dany pierwiastek domieszki znajduje się od miedzi w układzie okresowym Mendelejewa.
Granica wytrzymałości na rozciąganie czystej miedzi w stanie wyżarzonym wynosi 200—240 N/mm2 przy wydłużeniu względnym około 40%. W wyniku odkształcenia na zimno (nagniatania) miedź znacznie się umacnia i w zależności od stopnia umocnienia jej wytrzymałość wzrasta do 380 N/mm2, a wydłużenie spada do 8—10%. W odróżnieniu od przewodnictwa elektrycznego, wytrzymałość i odporność na korozję miedzi można znacznie poprawić poprzez stopowanie. Najważniejszymi pierwiastkami stopowymi w stopach miedzi są cynk, cyna, aluminium i nikiel. Stopy miedzi, podobnie jak stopy większości innych metali nieżelaznych, dzielą się na odkształcalne, które stosuje się w produkcji półfabrykatów (blach, taśm, profili, drutu itp.), oraz odlewnicze, używane do wyrobów otrzymywanych przez odlewanie do form piaskowych lub metalowych (kokile), a także metodami ciągłego odlewania i odlewania odśrodkowego.
Nie wszystkie gatunki czystej miedzi są wolne od tlenu. Na mikroszlifie próbki miedzi tlenkowej (tzn. zawierającej powyżej 0,4% tlenu) widoczna jest struktura składająca się z pierwotnych dendrytów Cu2Q, osadzonych w eutektycznej masie podstawowej.
Stopy miedzi z cynkiem noszą wspólną nazwę „mosiądz”. Specjalne gatunki mosiądzu zawierają także inne pierwiastki stopowe. Jeżeli granica wytrzymałości na rozciąganie mosiądzu marki L60 (60% miedzi i 40% cynku) w stanie kowalnym wynosi 350—400 N/mm2, to w przypadku specjalnych mosiądzów wytrzymałość może osiągać 800 N/mm2, tzn. jest ona dwukrotnie większa niż wytrzymałość zwykłej stali węglowej.