Trasy turystyczne Жабінкаўскага раёна - „КРУПЧЫЦКІ БОЙ”

Чыжэўшчына – Багданы – Целякі – Азяты – Старое Сяло – Стрыганец – Ракітніца – Булькова.

Wśród wielu wydarzeń, które rozegrały się na naszej ziemi, jedno miało znaczenie światowo-historyczne. Skala bitwy pod Крупчыцы, która 17 września 1794 r. rozegrała się na najwschodniejszej granicy Жабінкаўшчыны, imponowała współczesnym i do dziś budzi duże zainteresowanie potomków.

To był nie tylko barwny epizod narodowo-wyzwoleńczego powstania pod wodzą Тадэвуш Касцюшкам, lecz bitwa, w której na wieki rozstrzygał się los całych narodów i państw. Była to największa na ziemiach białoruskich bitwa czasów powstania kościuszkowskiego, w której po obu stronach wzięło udział 16 tysięcy żołnierzy. Siły powstańcze dowodził генерал Караль Серакоўскі, rosyjskie – Аляксандр Сувораў.

Trasa turystyczna zaczyna się od miejsca bitwy, która trwała od świtu do godziny 16 dnia 17 września 1794 r. Dawna wieś Крупчыцы obecnie już nie istnieje. W latach 70. XX w. weszła w skład Чыжэўшчыны.

W miejscu walk pojawiło się kilka charakterystycznych pomników przypominających o wydarzeniu. W 1894 r. – z okazji stulecia bitwy – poświęcono świątynię-pomnik Święto-Уладзімірскі, zrealizowaną staraniem księdza Міканор Катовіч; jego grób znajduje się przy cerkwi.

W centrum Чыжэўшчыны, na miejscu dawnych cmentarzy katolickich, jesienią 2004 r. powstała Крупчыцкая мемарыяльная капліца – kaplica pamięci uczestników i ofiar bitwy. Na płytach umieszczonych w kaplicy wyryte są nazwy wszystkich pułków, które walczyły na Крупчыцкім Wielkim Polu. Pomnik wieńczy krzyż podobny do tego, który w XI wieku wykonano dla opiekunki białoruskiej ziemi Ефрасінні Полацкай. Pod sufitem budynku umieszczone są obrazy przedstawiające momenty zaciętego starcia.

Na skraju Чыжэўшчыны, obok dawnej tak zwanej „francuskiej” tamy, od 1952 r. stoi obelisk opowiadający o udziale w bitwie А. Суворава i К. Серакоўскага.

Do dziś zachowały się wokół ślady dawnych czasów, a w podaniach ludowych wciąż żyje pamięć o „Крупчыцкай вайне”.

Podróżnik może podążać szlakiem, którym серaкоўцы wycofywali się po długiej walce. W tym celu należy kierować się przez Багданы, gdzie powstańcy mieli krótki odpoczynek, oraz Целякі w stronę Азяты.

Ta wieś znana jest przede wszystkim jako ojczyzna historyka, etnografa, zbieracza pieśni i obrzędów ludowych Юліян Фаміча Крачкоўскі (1840-1903). Na budynku Азяцкага Domu Kultury w hołdzie znanemu rodakowi w 1995 r. została umieszczona tablica pamiątkowa.

W pobliskim Старом Сяле powstańcy zatrzymali się dosłownie na kilka minut. A współczesny podróżnik może zatrzymać się tu dłużej, ponieważ wieś silnie związana jest z wojenną historią Białorusi jako miejsce, gdzie już w pierwszych dniach Wielkiej Wojny Ojczyźnianej utworzono oddział partyzancki im. М.М. Чарнаак. W miejscowej szkole można obejrzeć niewielkie, ale treściwe muzeum chwały bojowej poświęcone ruchowi partyzanckiemu w rejonie Жабінкаўшчына.

Pod wieczór 17 września 1794 r. część серaкоўцаў przez Стрыганец i Ракітніцу skierowała się do Булькова, gdzie powstańcy podpalili most, by uniemożliwić Сувораву szybkie zorganizowanie pościgu. W tym miejscu na autostradzie Brześć – Mińsk znajduje się dziś nowy most. Tu podróżnik, który wybrał trasę powiązaną z wydarzeniami 1794 r., opuszcza granice rejonu Жабінкаўскі і w razie chęci może kierować się w stronę Brześcia, przy którym dwa dni po wydarzeniach pod Крупчыцы rozegrała się bitwa Терэспальская, w której korpus Серакоўскага został ostatecznie zniszczony.